Nếu vẫn rất thèm và tự hỏi “Ho có ăn được hạt dưa không” trong những ngày lễ, bạn có thể tham khảo một số nguyên tắc “nhẹ nhàng” hơn dưới đây.
Khi bước vào mùa lễ Tết, câu hỏi “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không” xuất hiện rất nhiều vì hạt dưa là món ăn vặt “quốc dân”. Để trả lời đúng, cần hiểu rõ đặc tính của hạt dưa rang (khô, cứng, nhiều dầu, dễ mặn) và tác động của chúng lên niêm mạc họng vốn đang viêm, phù nề.
Bị ho có nên ăn hạt dưa không?
Ở góc độ sức khỏe hô hấp, khi đang ho, rát họng, khàn tiếng hoặc viêm họng cấp, nên hạn chế tối đa hoặc kiêng hẳn các loại hạt dưa rang cả vỏ lụa, vì lớp vỏ cám cứng, giòn rất dễ cọ xát, làm tổn thương thêm niêm mạc họng và kích cơn ho. Các loại hạt dưa, hạt hướng dương, hạt bí rang khô còn chứa nhiều dầu, có thể gây cảm giác nóng rát, tăng khô họng, khiến ho lâu khỏi hơn.
Trong Đông y, hạt dưa hấu (bạch qua tử) đôi khi được dùng dưới dạng sắc hoặc nấu nước chung với một số vị thuốc khác để hỗ trợ giảm ho khan – đây là dạng thuốc, không phải kiểu nhấm nháp như đồ ăn vặt. Khi hỏi “Ho có ăn được hạt dưa không” hay “Bị ho có đờm ăn hạt dưa được không”, câu trả lời thực tế trong đời sống hằng ngày vẫn là: không nên ăn hạt rang khô, cứng, mặn.
Quan điểm Đông – Tây y
-
Theo quan niệm Đông y, hạt dưa hấu có tính mát, khi dùng đúng bài thuốc và liều lượng có thể hỗ trợ thanh nhiệt, nhuận phế, giảm ho khan do phế âm hư – nhưng đây là chỉ định mang tính cá thể hóa, không áp dụng kiểu tự ý ăn vặt.
-
Ở góc nhìn Tây y và dinh dưỡng, các nghiên cứu và khuyến cáo sức khỏe cho thấy hạt dưa rang có lớp vỏ lụa chứa nhiều bụi, vi khuẩn, khi cắn vỡ sẽ tạo mảnh vụn bám vào niêm mạc họng, dễ gây ngứa, rát, khàn tiếng và ho nhiều hơn.
Vì vậy, với câu hỏi “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không”, các chuyên gia thường khuyên không dùng dạng hạt rang nhâm nhi, mà nếu muốn ứng dụng Đông y thì nên tham khảo thầy thuốc để dùng đúng bài thuốc sắc/nấu nước.
Lợi ích dinh dưỡng của hạt dưa
Để trả lời thuyết phục câu hỏi “Ăn hạt dưa có bị ho không”, cần nhìn ở cả hai mặt: hạt dưa có lợi dinh dưỡng, nhưng cách chế biến và tình trạng sức khỏe (đang ho) mới là yếu tố quyết định.
Giàu protein, chất béo lành mạnh
Hạt dưa (đặc biệt là nhân hạt) chứa hàm lượng đáng kể protein thực vật và chất béo không bão hòa (omega‑6, omega‑9), tương tự nhiều loại hạt có dầu khác. Các acid béo không bão hòa này có lợi cho tim mạch, hỗ trợ giảm cholesterol xấu nếu sử dụng điều độ, đồng thời cung cấp năng lượng giúp cơ thể hồi phục tốt hơn sau bệnh.
Tuy nhiên, khi đang bị ho, niêm mạc họng nhạy cảm hơn bình thường, trong khi chất béo khó tiêu nếu ăn quá nhiều có thể gây “nóng trong”, đầy bụng, ợ hơi – các yếu tố dễ kích cơn ho. Do đó, dù giá trị dinh dưỡng tốt, ăn các loại hạt khi bị ho vẫn cần rất thận trọng, nhất là khi rang muối, tẩm gia vị.
Vitamin E, kẽm, selen – chống oxy hóa
Một số tài liệu dinh dưỡng ghi nhận hạt dưa chứa vitamin E, kẽm, selen và các chất chống oxy hóa, giúp trung hòa gốc tự do và hỗ trợ hệ miễn dịch. Những vi chất này góp phần bảo vệ tế bào, giảm tổn thương mô khi cơ thể đang chống lại nhiễm trùng.
Tuy nhiên, lợi ích miễn dịch này không đủ để “bù lại” tác hại cơ học và hóa học mà hạt dưa rang gây ra cho niêm mạc họng đang viêm. Vì vậy, khi cân nhắc “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không”, phải đặt yếu tố an toàn đường hô hấp lên trên, không nên lấy cớ “bổ” để ăn quá đà.
Hạt dưa hấu trong Đông y
Trong một số bài thuốc Đông y, hạt dưa hấu (bạch qua tử) có thể được phối hợp cùng lạc, hoa hồng khô, đường phèn để sắc uống, hỗ trợ giảm ho khan, khàn tiếng sau cảm cúm. Một số thầy thuốc cũng dùng nước nấu từ hạt dưa hấu trong các trường hợp ho có đờm vàng kèm nóng trong.
Tuy nhiên, đây là thuốc thang được nấu kỹ, lọc xác hạt, hoàn toàn khác với việc bẻ từng hạt rang giòn cho vào miệng khi đang ho. Khi người bệnh hỏi “Ăn các loại hạt khi bị ho” có tốt không, tư vấn chuẩn khoa học vẫn là: chỉ nên dùng khi họng đã hồi phục, ưu tiên dạng đã chế biến mềm, ít muối, ít gia vị.
Tại sao hạt dưa có thể gây đau họng, tăng ho?
Những câu hỏi như “Tại sao ăn hạt dưa lại bị rát họng” hay “vì sao ăn Tết xong hay khàn tiếng, ho” đã được nhiều bác sĩ tai mũi họng và chuyên gia dinh dưỡng giải thích khá rõ.
Lớp vỏ lụa chứa bụi, vi khuẩn – dễ cào xước họng
Lớp vỏ lụa (vỏ cám) mỏng bám trên hạt dưa chứa khá nhiều bụi mịn, vi khuẩn nếu không được làm sạch kỹ trong quá trình chế biến. Khi bóc hoặc cắn hạt, vỏ lụa vỡ vụn, trôi xuống họng, ma sát với niêm mạc vốn đã nhạy cảm, gây cảm giác ngứa, rát, dẫn đến ho, khàn tiếng.
Nếu ăn nhiều, đặc biệt là nhai liên tục trong thời gian dài, các vi hạt vỏ cứng này có thể làm tổn thương nhẹ niêm mạc, tạo điều kiện vi khuẩn bám vào, dễ kéo dài viêm họng và ho. Đây là lý do nhiều nguồn khuyến cáo người đang viêm họng, khàn tiếng không nên ăn hạt dưa, hạt hướng dương, ngũ cốc khô quá cứng.
Hàm lượng chất béo cao, dễ gây “nóng trong”
Hạt dưa là hạt có dầu, chứa nhiều chất béo, nếu ăn quá nhiều, cơ thể phải tăng cường chuyển hóa tại gan, dễ gây cảm giác nóng trong, bứt rứt, khó chịu. Một số tài liệu cho rằng việc nạp quá nhiều chất béo bão hòa và năng lượng từ hạt dưa có thể góp phần làm tăng phản ứng viêm và khiến họng đau hơn, nhất là khi kết hợp với đồ uống lạnh, nước ngọt có gas.
Vì vậy, trong danh sách “Bị ho kiêng ăn gì”, nhiều bác sĩ thường gợi ý hạn chế các món chiên rán, đồ nướng nhiều dầu mỡ, và cả các loại hạt rang khô.
Nguy cơ nhiễm nấm Aspergillus và độc tố aflatoxin
Các hạt có dầu như lạc, hạt dưa, hướng dương… nếu bảo quản không tốt rất dễ bị nấm Aspergillus tấn công, sinh ra độc tố aflatoxin – chất gây ung thư cực mạnh, bền nhiệt, không bị phá hủy hoàn toàn khi rang. Khi hạt bị mốc, đổi màu, có vị đắng bất thường, gắt dầu thì nguy cơ nhiễm aflatoxin rất cao và phải bỏ đi ngay.
Ngoài nguy cơ lâu dài trên gan và đường tiêu hóa, các hạt nhiễm nấm hoặc bị oxy hóa chất béo còn làm tăng kích ứng niêm mạc họng, tạo cảm giác rát, gắt, rất dễ gây ho sau khi ăn. Điều này càng củng cố lý do vì sao khi đang ho, thay vì hỏi “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không”, người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm ấm, mềm, ít dầu mỡ.
Ít nước, nhiều muối – làm khô và rát họng
Hạt dưa rang gần như không chứa nước, lại thường được rang cùng muối hoặc tẩm gia vị mặn, cay. Khi ăn lượng lớn mà không uống đủ nước, niêm mạc họng sẽ bị khô, tăng ma sát, khiến cơn ho dễ bùng lên và khó dứt.
Một số khuyến cáo cho rằng, kể cả người khỏe mạnh, mỗi ngày cũng không nên ăn quá 100g hạt dưa để tránh đau họng, nổi mụn, nóng trong. Với người đang ho, ngưỡng an toàn này càng nên thấp hơn, hoặc tốt nhất là tạm kiêng.
Cách ăn hạt dưa an toàn khi bị ho
Nếu vẫn rất thèm và tự hỏi “Ho có ăn được hạt dưa không” trong những ngày lễ, bạn có thể tham khảo một số nguyên tắc “nhẹ nhàng” hơn, nhưng lưu ý: điều này chỉ phù hợp khi ho nhẹ, họng không quá đau.
Chọn loại đã bóc vỏ lụa, không muối
Ưu tiên các sản phẩm hạt dưa, hạt bí đã được bóc sạch vỏ lụa, loại bỏ phần vỏ cám nhiều bụi, và không tẩm muối hay gia vị cay. Cách này giúp giảm đáng kể nguy cơ mảnh vỏ cứng cọ xát niêm mạc họng và giảm tình trạng khô rát do muối.
Ăn lượng rất nhỏ, không quá 100 g/ngày
Ngay cả với người bình thường, các chuyên gia cũng khuyên không nên ăn quá khoảng 100g hạt dưa mỗi ngày để tránh nóng trong và đau họng. Khi đang ho, nếu vẫn muốn thử, nên ăn ít hơn ngưỡng này, dừng lại ngay khi thấy họng khô, ngứa hoặc ho tăng.
Uống nhiều nước ấm, kết hợp mật ong, trà gừng
Uống nước ấm, trà gừng hoặc nước chanh mật ong sau khi ăn hạt dưa có thể giúp rửa trôi bớt mảnh vụn, làm ẩm niêm mạc họng, giảm cảm giác ngứa rát. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp “chữa cháy”, không làm mất đi hoàn toàn nguy cơ kích ứng, nên tốt nhất vẫn là hạn chế.
Tránh hoàn toàn khi ho nặng, viêm họng cấp
Nếu đang ho nhiều, ho liên tục về đêm, nuốt đau, nói khó hoặc vừa bị viêm họng cấp, viêm thanh quản, tuyệt đối không nên ăn hạt dưa rang. Các thực phẩm lý tưởng lúc này nên là món mềm, ấm, nhiều nước như cháo, súp, sữa ấm, trái cây chín mềm, tránh mọi thứ giòn, cứng, nhiều gia vị.
Ai nên hạn chế hoặc tránh hạt dưa?
Người bị ho nặng, viêm họng, viêm phế quản
Với nhóm này, câu trả lời cho “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không” hoàn toàn là KHÔNG vì nguy cơ làm nặng thêm ho và đau họng rõ ràng hơn bất kỳ lợi ích nào. Người bị viêm phế quản, hen phế quản đang đợt cấp cũng nên kiêng hạt khô, tránh kích ứng thêm đường thở.
Trẻ nhỏ (đặc biệt dưới 5 tuổi)
Trẻ em bị ho có ăn được hạt dưa không? Câu trả lời là tuyệt đối không, ít nhất là với hạt nguyên vỏ. Ngoài nguy cơ làm rát họng, tăng ho, trẻ nhỏ còn dễ bị hóc dị vật đường thở, có thể dẫn đến tắc nghẽn, phải cấp cứu khẩn cấp.
Người dị ứng, tiêu chảy, lạnh bụng
Người có cơ địa dị ứng với hạt, người đang tiêu chảy, lạnh bụng cũng nên tránh hạt dưa vì có thể làm nặng thêm rối loạn tiêu hóa. Một số tài liệu Đông y cho rằng hạt dưa có tính mát, nếu tỳ vị hư hàn, tiêu chảy kéo dài thì ăn vào càng khó chịu hơn.
Các câu hỏi thường gặp
-
Trẻ em bị ho có ăn được hạt dưa không?
Không nên. Ngoài nguy cơ rát họng, tăng ho, trẻ rất dễ hóc, sặc, có thể tắc đường thở, cực kỳ nguy hiểm.
-
Bị ho có đờm thì ăn hạt dưa có làm tăng đờm không?
Có khả năng làm nặng cảm giác đờm dính do chất béo và mảnh vụn kích thích niêm mạc, khiến cơ thể tăng tiết nhầy để “rửa trôi” dị vật, từ đó người bệnh cảm giác khạc đờm nhiều hơn.
-
Ngoài hạt dưa, tôi có cần kiêng các loại hạt rang khô khác không?
Có. Khi ho nặng hoặc viêm họng cấp, nên hạn chế mọi loại hạt rang khô, giòn, mặn như hạt hướng dương, hạt bí, hạt dẻ cười vì chúng đều có cơ chế gây cọ xát và làm khô họng tương tự.
-
Nếu tôi bóc vỏ, chỉ ăn nhân và uống nhiều nước thì có được không?
Ngay cả khi chỉ ăn nhân, hạt vẫn khô, nhiều dầu và phải nhai nhiều, nên vẫn có thể làm họng mỏi, kích ứng, nhất là lúc ho đang bùng phát. Tốt nhất, hãy để cơn ho ổn hẳn rồi mới quay lại các món hạt rang.
Hỗ trợ giảm ho, bổ phổi với Thiên Môn Bổ Phổi Premium Titafa
Siro Thiên Môn Bổ Phổi Premium là thực phẩm bảo vệ sức khỏe dạng siro 280ml do Công ty Cổ phần Titafa phát triển, được thiết kế để hỗ trợ bổ phổi và cải thiện các triệu chứng ho.
Sản phẩm chứa AP‑Bio – chiết xuất Xuyên tâm liên chuẩn hóa (Andrographis paniculata) – kết hợp chiết xuất lá Thường xuân và cao lỏng từ nhiều thảo dược như Húng chanh, Mạch môn đông, Thiên môn đông, Bách bộ, Tang bạch bì, Trần bì…, giúp hỗ trợ giảm ho, giảm đờm, giảm đau rát họng và khàn tiếng do viêm họng, viêm phế quản.
Thiên Môn Bổ Phổi Premium dùng cho trẻ từ 6 tuổi trở lên và người lớn bị ho, ho có đờm, đau rát họng, khản tiếng; liều khuyến cáo: trẻ 6–14 tuổi uống 20ml/lần, ngày 2 lần; từ 14 tuổi và người lớn uống 20ml/lần, ngày 3 lần.
Sản phẩm dùng chất điều vị như sorbitol thay cho đường thông thường, phù hợp nhiều đối tượng, nhưng lưu ý đây là thực phẩm bảo vệ sức khỏe, không phải thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh; người mẫn cảm với thành phần, phụ nữ mang thai hoặc có bệnh lý tiêu hóa nên hỏi ý kiến nhân viên y tế trước khi dùng.
Kết luận
Tóm lại, khi đang ho, đặc biệt ho nhiều, ho có đờm, viêm họng hoặc khàn tiếng, câu trả lời cho “Bị ho có nên ăn hạt dưa hấu không” là không nên, vì nguy cơ kích ứng họng và kéo dài bệnh cao hơn lợi ích dinh dưỡng.
Thay vì lạm dụng các món hạt rang khô, hãy ưu tiên thực phẩm ấm, mềm, giàu nước kết hợp sản phẩm hỗ trợ giảm ho như Thiên Môn Bổ Phổi Premium; có thể mua tại nhà thuốc, quầy thuốc trên toàn quốc hoặc đặt hàng trực tuyến tại thienmonbophoi, hotline 1900 2163