Nguyên nhân, triệu chứng và đặc biệt là các cách trị ho có đờm tại nhà hiệu quả và những lưu ý quan trọng giúp bạn chăm sóc sức khỏe một cách tốt nhất.
Khi những cơn ho kèm theo đờm xuất hiện, không ít người cảm thấy lo lắng và băn khoăn bị ho đờm nên làm gì? Ho có đờm không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và đặc biệt là các cách trị ho có đờm tại nhà hiệu quả, cùng những lưu ý quan trọng giúp bạn chăm sóc sức khỏe một cách tốt nhất.
Ho có đờm là gì?
Ho có đờm, hay còn gọi là ho có chất nhầy, là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ đờm hoặc dịch nhầy tích tụ trong đường hô hấp. Đây là cơ chế bảo vệ giúp làm sạch khí quản và đường thở, đảm bảo hệ hô hấp hoạt động trơn tru.
Đờm là chất dịch tiết ở đường hô hấp, bao gồm chất nhầy, tế bào chết, bạch cầu, vi khuẩn, virus và các chất kích thích khác mà cơ thể cố gắng loại bỏ. Cơ chế hình thành đờm là do các tuyến nhầy trong đường hô hấp tăng tiết dịch để giữ ẩm, bụi bẩn và các tác nhân gây hại. Khi có viêm nhiễm hoặc kích ứng, lượng đờm sẽ tăng lên đáng kể, kích hoạt phản xạ ho để đẩy chúng ra ngoài.
Phân loại đờm:
Màu sắc và độ đặc của đờm có thể gợi ý về tình trạng sức khỏe:
-
Đờm trong suốt hoặc trắng: Thường là dấu hiệu bình thường hoặc có thể gặp trong giai đoạn đầu của cảm lạnh, viêm xoang hoặc dị ứng. Nếu lượng đờm nhiều kèm ho, nghẹt mũi có thể là dấu hiệu của các bệnh lý này.
-
Ho có đờm màu vàng hoặc ho có đờm màu xanh: Thường cho thấy có sự hiện diện của nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus, cơ thể đang chống lại nhiễm trùng.
-
Đờm màu nâu hoặc đen: Có thể liên quan đến việc hít phải khói bụi, ô nhiễm hoặc hút thuốc lá.
-
Đờm màu đỏ hoặc hồng: Đây là dấu hiệu nguy hiểm, cho thấy có thể có máu trong đờm, cần đi khám bác sĩ ngay lập tức. Nguyên nhân có thể do viêm phổi, lao phổi, suy tim sung huyết, thuyên tắc phổi hoặc ung thư phổi.
Nguyên nhân gây ho có đờm
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ho có đờm, từ các bệnh nhiễm trùng thông thường đến các bệnh lý mạn tính phức tạp hơn.
Nhiễm trùng đường hô hấp:
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ho có đờm.
-
Virus: Cảm lạnh thông thường, cúm là những bệnh do virus gây ra, thường bắt đầu bằng ho khan sau đó chuyển sang ho có đờm.
-
Vi khuẩn: Viêm phế quản cấp, viêm phổi do vi khuẩn thường gây ho có đờm đặc, màu vàng hoặc xanh, kèm theo sốt và các triệu chứng khác.
Các bệnh lý mạn tính:
-
Viêm phế quản mạn tính: Thường gặp ở người hút thuốc lá, gây ho khạc đờm kéo dài, đặc biệt vào buổi sáng.
-
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Gây khó thở và ho có đờm mạn tính, tình trạng này tiến triển từ từ và tăng dần, đặc biệt khi có nhiễm trùng, đờm sẽ chuyển màu vàng hoặc xanh.
-
Hen suyễn: Một số dạng hen có thể gây ho có đờm, đặc biệt sau cơn hen hoặc khi tiếp xúc với yếu tố kích ứng.
-
Viêm xoang mạn tính: Dịch từ xoang chảy xuống họng (chảy dịch mũi sau) gây kích ứng và ho có đờm.
-
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược lên họng gây kích ứng và ho, đôi khi có đờm.
-
Giãn phế quản: Tình trạng các phế quản bị giãn nở bất thường, dễ bị ứ đọng dịch và gây ho có đờm mạn tính.
-
Lao phổi: Gây ho có đờm kéo dài, đờm có thể có màu trắng sữa, mùi hôi, đôi khi lẫn máu, kèm theo sốt, sụt cân, mệt mỏi.
Yếu tố môi trường và lối sống:
-
Hút thuốc lá: Là nguyên nhân hàng đầu gây các bệnh hô hấp mạn tính và ho có đờm. Ngay cả khi bỏ thuốc lá, một số người có thể bị ho có đờm trong một thời gian do phổi đang trong quá trình tự làm sạch.
-
Ô nhiễm không khí, khói bụi: Hít phải các chất kích thích trong không khí cũng có thể gây tăng tiết đờm và ho.
Triệu chứng của ho có đờm
Triệu chứng chính là ho kèm theo việc khạc ra đờm. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác như:
-
Đau rát họng, ngứa họng.
-
Khàn tiếng, mất tiếng.
-
Khó thở, thở khò khè, tức ngực.
-
Sốt, ớn lạnh (nếu do nhiễm trùng)
-
Mệt mỏi, chảy nước mũi, nghẹt mũi
Ho có đờm nên làm gì?
Khi bị ho đờm nên làm gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, có nhiều biện pháp có thể giúp làm giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi.
Uống nhiều nước ấm: Đây là một trong những cách trị ho có đờm tại nhà đơn giản và hiệu quả nhất. Uống đủ nước, đặc biệt là nước ấm (khoảng 2 lít mỗi ngày), giúp làm loãng đờm, giữ ẩm cho cổ họng, và giúp tống đờm ra ngoài dễ dàng hơn.
Thuốc long đờm:
Các loại thuốc trị ho có đờm hiệu quả thường chứa hoạt chất long đờm.
-
Cơ chế hoạt động: Thuốc long đờm (ví dụ: Acetylcysteine, Bromhexine, Ambroxol, Guaifenesin) có tác dụng làm thay đổi cấu trúc của đờm, làm giảm độ nhớt và độ đặc của đờm, giúp đờm dễ dàng di chuyển và được tống ra ngoài qua phản xạ ho.
-
Lưu ý khi sử dụng: Nên sử dụng theo chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ. Một số thuốc có thể gây khó chịu đường tiêu hóa. Cần thận trọng khi sử dụng cho người có tiền sử loét dạ dày - tá tràng.
Kháng sinh (nếu cần):
Kháng sinh chỉ được sử dụng khi ho có đờm do nhiễm khuẩn và phải theo đơn của bác sĩ 1. Việc tự ý sử dụng kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc và các tác dụng phụ không mong muốn.
Các biện pháp tại nhà:
Có nhiều cách trị ho có đờm tại nhà an toàn và hiệu quả từ các nguyên liệu tự nhiên:
-
Xông hơi: Hít hơi nước ấm từ việc tắm nước nóng hoặc xông hơi bằng bát nước nóng trùm khăn có thể giúp làm ẩm đường hô hấp, làm loãng đờm và dễ khạc ra hơn. Có thể thêm vài giọt tinh dầu khuynh diệp hoặc bạc hà để tăng hiệu quả thông mũi, dịu họng.
-
Sử dụng mật ong: Mật ong có đặc tính kháng khuẩn và làm dịu cổ họng. Có thể ngậm trực tiếp một thìa mật ong hoặc pha với nước ấm, trà gừng để uống. Đây là một cách trị ho có đờm tại nhà phổ biến. Lưu ý không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
-
Chanh: Chanh giàu vitamin C và có tính kháng khuẩn. Kết hợp chanh với mật ong hoặc muối để ngậm hoặc pha nước uống giúp giảm ho và làm dịu họng. Chanh đào ngâm mật ong đường phèn cũng là bài thuốc dân gian hiệu quả.
-
Gừng: Gừng có tính ấm, giúp kháng viêm, làm loãng đờm. Trà gừng ấm thêm chút mật ong là một cách trị ho có đờm tại nhà hiệu quả.
-
Lá húng chanh (tần dày lá): Giã nát lá húng chanh với chút đường phèn rồi hấp cách thủy, chắt lấy nước uống giúp tiêu đờm, giảm ho.
-
Súc miệng bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch họng, sát khuẩn, giảm ngứa rát và hỗ trợ tiêu đờm.
-
Làm ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng, đặc biệt là phòng ngủ, giúp không khí không bị khô, từ đó làm dịu đường hô hấp và giảm kích ứng gây ho.
-
Kê cao gối khi ngủ: Giúp giảm tình trạng dịch nhầy chảy xuống họng gây ho.
Phòng ngừa ho có đờm
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm nguy cơ bị ho có đờm:
-
Vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh hoặc tiếp xúc với người bệnh.
-
Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là vùng cổ, ngực và lòng bàn chân, nhất là khi thời tiết lạnh.
-
Tiêm phòng cúm hàng năm: Giúp giảm nguy cơ mắc cúm và các biến chứng của nó.
-
Bỏ thuốc lá và tránh xa khói thuốc: Đây là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ đường hô hấp.
-
Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm và các chất kích thích: Đeo khẩu trang khi ra ngoài ở những khu vực ô nhiễm.
-
Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đủ chất, giàu vitamin (A, C, E), rau xanh, trái cây; tập thể dục đều đặn.
-
Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng.
Câu hỏi thường gặp về ho có đờm
Khi nào cần đi khám Bác sĩ?
Mặc dù nhiều trường hợp ho có đờm có thể tự khỏi hoặc cải thiện bằng các biện pháp tại nhà, bạn cần đến gặp bác sĩ nếu có các dấu hiệu sau:
-
Ho có đờm kéo dài hơn 3 tuần mà không thuyên giảm.
-
Đờm có lẫn máu (màu đỏ, hồng) hoặc có màu sắc bất thường (nâu, đen) hoặc mùi hôi.
-
Khó thở nặng, thở gấp, đau ngực.
-
Sốt cao kéo dài (>38.5°C).
-
Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi nhiều.
-
Trường hợp trẻ em (đặc biệt là trẻ sơ sinh), người cao tuổi, hoặc người có bệnh nền (tim mạch, tiểu đường, suy giảm miễn dịch) bị ho có đờm cũng cần được bác sĩ thăm khám sớm.
Ho có đờm màu gì là nguy hiểm?
-
Ho có đờm màu xanh hoặc ho có đờm màu vàng đậm thường là dấu hiệu của nhiễm trùng. Mặc dù không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng nặng khác thì cần đi khám.
-
Đờm có màu đỏ, hồng (lẫn máu) là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, cần đi khám ngay vì có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng như viêm phổi, lao phổi, ung thư phổi.
-
Đờm màu đen hoặc nâu sẫm cũng cần được chú ý.
Trẻ em bị ho có đờm nên làm gì?
-
Vệ sinh mũi họng cho trẻ bằng nước muối sinh lý, có thể hút mũi nếu trẻ còn nhỏ và có nhiều dịch nhầy.
-
Vỗ rung long đờm cho trẻ đúng cách, nhất là vào buổi sáng sớm hoặc sau khi khí dung (nếu có chỉ định) để giúp tống đờm ra ngoài dễ hơn. Không vỗ rung khi trẻ vừa ăn no.
-
Cho trẻ uống nhiều nước ấm.
-
Các cách trị ho có đờm tại nhà như dùng mật ong (cho trẻ trên 1 tuổi), chanh, húng chanh có thể áp dụng nhưng cần theo dõi phản ứng của trẻ.
-
Đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu ho kéo dài, sốt cao, khó thở, hoặc có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Không tự ý dùng thuốc cho trẻ. Việc tiêm phòng cho trẻ khi bị ho có đờm cần được bác sĩ cân nhắc tùy thuộc nguyên nhân và tình trạng của trẻ.
Bà bầu bị ho có đờm nên uống thuốc gì?
Phụ nữ mang thai cần hết sức thận trọng khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc ho.
-
Nên ưu tiên các cách trị ho có đờm tại nhà không dùng thuốc như uống nước ấm, súc miệng nước muối, xông hơi nhẹ nhàng, nghỉ ngơi.
-
Một số loại siro ho thảo dược (ví dụ Prospan) có thể được cân nhắc nhưng bắt buộc phải có sự tư vấn và chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc.
-
Nếu triệu chứng nặng hoặc kéo dài, cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị an toàn cho cả mẹ và bé.
Hỗ trợ trị ho đờm hiệu quả tại nhà với Thiên Môn Bổ Phổi Premium Titafa
Bên cạnh các biện pháp chăm sóc và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, việc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ từ thảo dược có thể giúp làm dịu triệu chứng và tăng cường sức khỏe đường hô hấp. Thiên Môn Bổ Phổi Premium Titafa là một sản phẩm bạn có thể tham khảo.
-
Thành phần: Sản phẩm được bào chế từ 100% thảo dược tự nhiên như AP-Bio® (Chiết xuất Xuyên Tâm Liên), Chiết xuất Lá Thường Xuân, Húng Chanh, Mạch Môn Đông, Thiên Môn Đông, Kinh Giới, Bách Bộ, Tang Bạch Bì,...
-
Công dụng: Hỗ trợ bổ phổi, hỗ trợ giảm ho, long đờm, giảm đau rát họng, khản tiếng do viêm họng, viêm phế quản. Xuyên tâm liên và Lá thường xuân được đánh giá cao về hiệu quả giảm ho, long đờm, làm dịu cổ họng.
-
Ưu điểm: Sản phẩm không chứa đường (sử dụng Sorbitol), phù hợp cho người ăn kiêng hoặc người bị tiểu đường. Hương vị dễ chiu, dễ uống.
-
Đối tượng sử dụng: Trẻ em từ 6 tuổi trở lên và người lớn. Có các phiên bản chai dung tích khác nhau cho trẻ em và người lớn, cũng như dạng viên ngậm tiện lợi.
(Lưu ý: Thiên Môn Bổ Phổi Premium là thực phẩm bảo vệ sức khỏe, không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Không dùng cho người mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của sản phẩm).
Lời Kết
Ho có đờm là một triệu chứng phổ biến nhưng không nên chủ quan, đặc biệt khi nó kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường. Việc áp dụng các cách trị ho có đờm tại nhà như uống đủ nước, sử dụng các bài thuốc dân gian từ mật ong, chanh, gừng, kết hợp với nghỉ ngơi hợp lý có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng bệnh.
Tuy nhiên, theo thienmonbophoi.com.vn nếu các triệu chứng không thuyên giảm, trở nên nặng hơn, hoặc bạn có bất kỳ lo lắng nào, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp. Chủ động chăm sóc và bảo vệ sức khỏe đường hô hấp là cách tốt nhất để bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng.